Bafana Blues

Vandaag is de dag van de kater. De dag van de Bafana Blues. Gisteravond verloor Zuid-Afrika met 3-0 van Uruguay. De kans dat Bafana Bafana de poulefase doorkomt is nu wel heel klein geworden, al wordt hij hier nog niet helemaal uitgesloten. Zuid-Afrika moet nu in elk geval van Frankrijk winnen om nog kans te maken verder te gaan.“Now we need a miracle,” kopt de Cape Times vanochtend op de voorpagina. De grote vreugde-uitbarsting, het euforische moment, waar iedereen in Zuid-Afrika zo naar verlangt, bleef daarom uit. En dat terwijl de dag zich daar zo perfect voor leende.

Gisteren was het Youth Day en waren de mensen vrij van hun werk. Elk jaar worden op 16 juni de bloedige onlusten herdacht die 34 jaar geleden in Soweto begonnen. Zwarte scholieren hadden een protestmars georganiseerd tegen het verplichte onderwijs in het Afrikaans, de taal die symbool stond voor de apartheid. Tijdens een confrontatie met de politie openden agenten het vuur op de scholieren. Daarbij vielen 23 doden. Het was het begin van nog meer bloedige onlusten, waarbij nog eens honderden dodelijke slachtoffers vielen.

Veel van de supporters die gisteren naar Solly’s Pub in Khayelitsha waren gekomen, waren destijds nog niet eens geboren. Met Loyiso en zijn vriend Endy was ik ruim twee uur van te voren al naar de shebeen vertrokken om een goede zitplaats te bemachtigen.
“Laat mij maar bestellen,” zei ik tegen Loyiso en Endy toen we binnenkwamen. Bij de bar bestelde ik een Windhoekie, een cola en een Savanna, de Zuid-Afrikaanse cider, die ook in Nederland verkrijgbaar is. “Ja, maar hoeveel wil je er?” zei de barman ongedurig, nadat ik mijn bestelling twee keer had herhaald.”
Later zag ik hoe de andere gasten plastic ijsemmertjes bestelden en die lieten vullen met blikjes of flesjes bier. De meesten dronken Heineken. Anderen hadden hele flessen J&B whiskey of Black Daniels, naast literflessen cola op tafel staan. Als je niet beter wist zou je denken dat je hier in een Afrikaanse bar zat in Amsterdam-Zuidoost.

“Let maar op, straks is het hier afgeladen,” voorspelde Loyiso toen ik hem na een uur vroeg waar de mensen bleven. Loyiso had gelijk, al duurde het tot kort voor het begin van de wedstrijd eer de shebeen helemaal was volgestroomd. Dit was een van de grootste shebeens in de buurt, zei Loyiso. “Verderop zit er nog eentje, maar hier kunnen veel meer mensen in.” Ik schatte dat er zo’n driehonderd aanwezigen waren. De mensen die hiernaartoe waren gekomen, woonden allemaal in de buurt. In de hele shebeen was geen blanke te bekennen. Ook geen verdwaalde voetbalsupporter uit het buitenland.

De drie meisjes die bij ons aan tafel kwamen zitten, bleken drie zusjes te zijn. Janga, Nompilo en Bongeka. Ze hadden een platsic ijsemmertje vol breezers bij zich. Janga wilde weten waar ik vandaan kwam.
“Nederland”, zei ik.
“Is dat een deel van Engeland?”vroeg Janga.
De DJ draaide muziek van Coffee Bean, een groep die Kwaeto, traditionele Afrikaanse nummers mixt met moderne house. Dat klonk zo goed, dat de mensen die geen zitplaats hadden niet konden blijven stilstaan. Zolang de muziek klonk, was de menigte in beweging. Sommige aanwezigen toeterden mee op hun vuvuzela. Toen op TV het volkslied werd gespeeld en de DJ bleef doordraaien, begon een groot deel van de aanwezigen te joelen. “Wel een beetje respect voor ons volkslied,” riep Nompilo.

Bafana Bafana speelde niet zo best. Een jongen achter ons die met de moed der wanhoop op zijn vuvuzela bleef blazen om de thuisploeg nog een keer aan te moedigen, kreeg een paar verwensingen naar zijn hoofd. “Kan het niet even afgelopen zijn met die herrie,” riepen twee mannen links van mij naar de jongen. Nompilo maakte een gebaar van effe dimmen.
Loyiso zei dat hij het niet langer kon aanzien. “This is a crying game,” sprak hij somber. Met nog tien minuten te spelen, gingen we op weg naar de uitgang. Dan waren we de drukte voor, zei Loyiso. Maar het kwam ook omdat hij niet wilde zien hoe zijn team als verliezer het veld af moest gaan. De meeste andere gasten waren minder bedroefd. Onderweg naar buiten, kreeg ik schouderklopjes en moest ik zelfs handen schudden. “Ga je nu al weg?”vroeg een jongen bij de deur. “Het wordt zo weer leuk als de DJ gaat draaien.”
Buiten stond het vol met auto’s. “Ook al wonen de mensen niet ver, ze komen toch met de auto,” zei Endy. “Je ziet hoeveel ze drinken. Daarom gebeuren hier ook zoveel ongelukken.”
Loyiso die normaal de vriendelijkheid zelve is, mokte dat de wedstrijd een grote grap was. “Zuma heeft gezegd dat we wereldkampioen gaan worden. Alles wat Zuma zegt, beschouw ik vanaf nu als een grote leugen.” Voetbalfrustratie is overal hetzelfde.